Με αφορμή το γεγονός ότι σήμερα οι θεράποντες ιατροί του σεβ. Αρχιεπισκόπου Κρήτης κ. Ειρηναίου αποφάσισαν και τον υπέβαλαν σε τραχειοστομία, κρίναμε σκόπιμο να ενημερώσουμε τους αναγνώστες μας για το περί τίνος πρόκειται.
ΓΕΝΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ
Η τραχειοστομία είναι μια οπή (τραχειοτομή είναι η χειρουργική διαδικασία, τραχειοστομία η δημιουργία μόνιμου ή ημι-μόνιμου ανοίγματος στη τραχεία) που γίνεται χειρουργικά στο πρόσθιο μέρος του λαιμού, κάτω από τον λάρυγγα, στην τραχεία. Προάγει, μέσω αυτής, την είσοδο του αέρα για την βοήθεια της αναπνοής, όταν ο συνήθης δρόμος (η μύτη ή το στόμα) είναι κλειστός (απόφραξη, στένωση), ή έχει επιδεινωθεί. Η τραχειοστομία συνήθως χρειάζεται όταν διάφορα προβλήματα υγείας καθιστούν αναγκαία τη χρήση μηχανικής υποστήριξης της αναπνοής με αναπνευστήρα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Σπανιότερα σε επείγουσες καταστάσεις που προκαλούν αιφνιδίως πλήρη απόφραξη των αεραγωγών-αεροφόρων οδών, όπως πχ τραύμα προσώπου.
Όταν η τραχειοστομία δεν χρειάζεται για τον ασθενή είναι δυνατόν να αφεθεί να κλείσει είτε με την επούλωση της οπής, είτε χειρουργικά (σύγκλιση τραχειοτομής).
Γιατί χρειάζεται να γίνει τραχειοστομία
Ο θεράπων ιατρός συστήνει τραχειοστομία όταν ο ασθενής δεν είναι σε θέση να αναπνεύσει επαρκώς μόνος του. Αυτό συμβαίνει σε καταστάσεις όπως, σοβαρή αναπνευστική ανεπάρκεια, εγκεφαλικά επεισόδια, καρδιακή ανεπάρκεια, νευρο-μυϊκές παθήσεις σε ασθενείς με τραυματική βλάβη ή κακοήθεις όγκους του λάρυγγα ή ακτινοβολία, όπου υπάρχει απόφραξη της τραχείας, κα. Στις περιπτώσεις αυτές τοποθετείται προσωρινά, μέχρι την ανάρρωση, σωλήνας από το στόμα στην τραχεία για την άμεση μηχανική υποστήριξη της αναπνοής, ενώ εάν χρειάζεται μακρά παραμονή στον αναπνευστήρα γίνεται η τραχειοτομή-τραχειοστομία. Μέσω της επέμβασης αυτής παρακάμπτεται το τραυματισμένο ή αποφραγμένο τμήμα της τραχείας και έτσι επιτρέπεται στον ασθενή να αναπνεύσει. Η τραχειοστομία μπορεί να είναι προσωρινή, για μικρό χρονικό διάστημα – μέχρι την διόρθωση του προβλήματος, είτε μόνιμη λόγω της μη αποκατάστασης της βλάβης.
Τα Πλεονεκτήματα – Οφέλη της τραχειοστομίας
Οι τραχειοσωλήνες από του στόματος προκαλούν έλκη στοματικής κοιλότητας καθώς και κακώσεις στις φωνητικές χορδές, που επιδεινώνονται με τη πάροδο του χρόνου. Οι κίνδυνοι αυτοί μειώνονται με την τραχειοστομία. Οι σωλήνες της τραχειοστομίας (τραχειοστόματα) μπορούν να παραμείνουν στη τραχεία για περισσότερο χρονικό διάστημα σε σχέση με τους ενδοτραχειακούς σωλήνες, έχουν μεγαλύτερη ασφάλεια, και κυρίως επιτρέπουν στον ασθενή να κινητοποιείται ευκολότερα και να συμμετέχει στις φυσιοθεραπευτικές ασκήσεις που είναι απαραίτητες για τη βελτίωση των ασθενών αυτών.
Οι επιπλοκές της τραχειοστομίας
Άμεσες: οι περισσότεροι κίνδυνοι σχετίζονται με την χειρουργική πράξη και αφορούν πιθανή αιμορραγία και λοίμωξη καθώς επίσης και κακώσεις στους παρακείμενους ιστούς. Οι επιπλοκές αυτές συνήθως είναι μικρής έκτασης μιας και η τραχειοστομία είναι συνήθως μικρού κινδύνου διαδικασία
Μακροχρόνιες: με τη πάροδο του χρόνο, οι σωλήνες τραχειοστομίας μπορεί να προκαλέσουν διάφορες επιπλοκές που σχετίζονται με τον κίνδυνο μετακίνησης από το σωστό σημείο, με διάβρωση και ρήξη της τραχείας, στενώσεις τραχείας, τραχειο-βρογχικό συρίγγιο, αυξανόμενη παραγωγή βλέννης και απόφραξη καθώς και λοιμώξεις. Οι ασθενείς αυτοί είναι αυξημένου κινδύνου για την ανάπτυξη βακτηριακής πνευμονίας. Η σωστή φροντίδα από έμπειρους φροντιστές υγείας μπορεί να περιορίσει τις επιπλοκές αυτές.
Η ζωή σε ασθενείς με τραχειοστομία
Μερικοί ασθενείς με τραχειοτομή μπορούν να ανεχθούν την τραχειοστομία, να είναι σε θέση να επιστρέψουν στο σπίτι τους και να έχουν ικανοποιητική ποιότητα ζωής. Ένας σημαντικός παράγοντας που θα επιτρέψει την επιστροφή στο σπίτι και την καλή ποιότητα ζωής, είναι η ανάγκη της χρήσης ή μη του αναπνευστήρα για την υποστήριξη της αναπνοής. ‘Ετσι, εάν ο λόγος που έγινε η τραχειοστομία ήταν ένα τραύμα ή απόφραξη και η υγεία του ασθενούς είναι γενικά καλή τότε η επιστροφή στο σπίτι μπορεί να είναι ομαλή χωρίς προβλήματα. Εάν πάλι ο λόγος ήταν η αδυναμία αναπνοής από παθολογικά κυρίως αίτια, τότε πιθανότατα ο ασθενής θα χρειαστεί τις εξειδικευμένες υπηρεσίες σε χώρους φροντίδας και αποκατάστασης για κάποιο χρονικό διάστημα, μέχρις ότου γίνει με επιτυχία ο απογαλακτισμός, δηλαδή η οριστική απομάκρυνση από την μηχανική υποστήριξη της αναπνοής.
Η φροντίδα της τραχειοστομίας στο σπίτι ή στους χώρους φροντίδας περιλαμβάνει τον καθαρισμό του δέρματος γύρω από την οπή της τραχείας, την αναρρόφηση των εκκρίσεων, την τακτική (μηνιαία) αλλαγή του τραχειοστόματος, την περιποίηση του τραύματος. Όλα τα ανωτέρω γίνονται κατανοητά με την συνεχή επίδειξη και εκπαίδευση από προσωπικό με τις απαραίτητες γνώσεις και εμπειρία καθώς και με τον κατάλληλο εξοπλισμό (συσκευή αναρρόφησης, συμπυκνωτή οξυγόνου, νεφελοποιητή κα).
Οι καθημερινές ανάγκες και οι απορίες των ασθενών με τραχειοστομία που μεταφέρονται εκτός νοσοκομείου είναι αρκετές, όπως η δυνατότητα ομιλίας, σίτισης, δραστηριότητες καθημερινής ζωής.
Α) Ομιλία: είναι συνήθως δύσκολο να μιλά ασθενείς με τραχειοστομία, μιας και η φωνή παράγεται από τον αέρα που περνά πάνω από τις φωνητικές χορδές στο πίσω μέρος του λαιμού κατά την εκπνοή. Έτσι μετά την τραχειοτομή ο αέρας περνά δια μέσου της οπής παρά από τις φωνητικές χορδές. Υπάρχουν ειδικές ομιλούσες βαλβίδες οι οποίες βοηθούν στο να παράγεται η φωνή με κάποια τεχνική, διαδικασία που χρειάζεται κάποιο χρόνο προσαρμογής. Η βοήθεια ειδικών λογοθεραπευτών είναι συχνά πολύτιμος για την εκπαίδευση και τη δυνατότητα ομιλίας με τη τραχειοστομία στη θέση της.
Β) Σίτιση: παρά το γεγονός ότι οι καταποτικές κινήσεις στους ασθενείς αυτούς θα είναι δύσκολες αρχικά, οι περισσότεροι θα μπορέσουν τελικά να καταπίνουν φυσιολογικά με τη πάροδο του χρόνου. Αρχικά η κατάποση μικρών ποσοτήτων νερού (γουλιές), στη συνέχεια μαλακών τροφών ακολουθούμενη από κανονική τροφή είναι η συνήθης σειρά για την ασφαλή κατάποση και ελαχιστοποίηση του κινδύνου εισρόφησης στο πνεύμονα.
Γ) Δραστηριότητα: μετά την επέμβαση ο ασθενής, και ανάλογα με την γενική κατάσταση του, θα είναι σε θέση να επανέλθει στις δραστηριότητες καθημερινής ζωής, αποφεύγοντας τις κοπιώδεις ενέργειες για τουλάχιστον έξι εβδομάδες μετα το νοσοκομείο, ενώ είναι πολύ σημαντικό το άνοιγμα της τραχείας να είναι στεγνό και καθαρό.
Δ) Καθαρισμός: λόγω του μεγάλου κινδύνου απόφραξης του στομίου από υγρά και βλέννες, είναι απαραίτητο να γίνεται συχνός καθαρισμός του τραχειοστόματος. Αυτό μπορεί να γίνεται πολλές φορέα την ημέρα με τη βοήθεια αρχικά ενός κατάλληλα εκπαιδευμένου νοσηλευτή και στη συνέχεια απο τον ίδιο τον ασθενή
Dr. Άλεξ Π. Μπετροσιάν, MD | Ειδικός Παθολόγος-Εντατικολόγος
Επιστημονικά Υπεύθυνος Μονάδας Φροντίδας Υγείας και Αποκατάστασης ‘Καλλιστώ’
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Herer B. Outcomes of tracheostomized subjects undergoing prolonged mechalical ventilation in an intermediated-care facility. Respir Care, 2018;63:282-8
Mehta A, Wiener R. Tracheostomy in Adults. Am J Respir crit Care Medicine, 2016;194:P3-P6
Κατσιλιέρου ΑΚ. Τραχειοστομία και Διαλαρυγγική Τραχειοστομία. Θέματα Αναισθησιολογίας και Εντατικής Θεραπείας 132-136
ΕΚΛΟΓΕΣ 2019