Όταν το Ηράκλειο διέθετε πλούσια κοσμική ζωή (φωτογραφίες)

Χοροσπερίδα στο Μέγαρο Ντορέ (συλ. Κώστα Σχιζάκη)

Κοσμική ζωή που όχι μόνον δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από τη σημερινή  αλλά σε αρκετά της σημεία ήταν και πλουσιότερη, διέθετε το Ηράκλειο την εποχή του Μεσοπολέμου.

 

Εκείνο το διάστημα στην πόλη εμφανίζονται συνεχώς νέες δυνατότητες ψυχαγωγίας και διασκέδασης. Οι κινηματογραφικές αίθουσες, θερινές και χειμερινές, πληθαίνουν, ενώ συχνές είναι και οι θεατρικές παραστάσεις από μεγάλους θιάσους, όπως της Κυβέλης, της Μαρίκας Κοτοπούλη, των αδελφών Καλουτά, αλλά και από μικρότερες θεατρικές ομάδες, κυρίως προσφύγων.

Παρέα κρητικών στην εξοχή, 1925 (φωτ. του γνωστού βιολάτορα και φωτογράφου της εποχής Ευστράτιου Καλογερίδη, συλ. Τζανή Ιωάννη)

Τα κυριακάτικα απογεύματα οι ηρακλειώτες κάνουν τον περίπατό τους στη νέα Λεωφόρο Βασιλέως Γεωργίου Β΄ (σημερινή λεωφόρος Δημοκρατίας) και στις Τρεις Καμάρες (σημερινή Πλατεία Ελευθερίας). Τα καλοκαίρια όλο και περισσότεροι απολαμβάνουν τα μπάνια τους στις κοντινές παραλίες, στον Κούλε, κάτω από το Μέγαρο Φυτάκη, στην Τρυπητή (στο ανατολικό άκρο της παραλιακής). Στο κέντρο αλλά και στα περίχωρα της πόλης δεκάδες είναι τα μαγαζιά – καφενεία, ζαχαροπλαστεία, εστιατόρια, ταβέρνες – που εξυπηρετούν τις ανάγκες διασκέδασης και ψυχαγωγίας. Στο χώρο της μόδας κυριαρχούν πλέον απόλυτα τα ευρωπαϊκά πρότυπα.

Σερβίτσιο καφέ και τσαγιού από το ζαχαροπλαστείο “Ρεγκινάκη”, 2007 (φωτ. Εργαστήριο Πολυμέσων)

Η παρουσία των προσφύγων εμπλουτίζει τα μουσικά ακούσματα του ηρακλειώτικου κοινού. Δεξιοτέχνες οργανοπαίκτες, μεμονωμένα ή οργανωμένοι σε κομπανίες, φέρνουν τους κρητικούς σε επαφή με τη σμυρναίικη και μικρασιάτικη μουσική παράδοση. Καταλυτική, όμως, στο χώρο της μουσικής διασκέδασης γίνεται η επίδραση του ραδιοφώνου, που γρήγορα γίνεται ανάρπαστο από το ντόπιο κοινό.

Τα στέκια 

Στις Τρεις Καμάρες το ζαχαροπλαστείο – καφενείο του «Παπακαλιάτη» είναι πάντα γεμάτο κόσμο (εκεί που σήμερα βρίσκεται το κτίριο της Τράπεζας Κύπρου), όπως άλλωστε και τα «Ντορέ» και «Νέον Κέντρον» που βρίσκονται λίγο παραπέρα. Οι θεριακλήδες βρίσκουν τους καλύτερους ναργιλέδες στο καφενείο του «Νεβρέζη» (στο ανατολικό άκρο της οδού Δαιδάλου, κοντά στο ξενοδοχείο «Αστόρια»), ενώ για τους λάτρεις του μπιλιάρδου μόνιμο στέκι είναι το «Εθνικόν» (στη σημερινή Λεωφόρο Δικαιοσύνης). Το «Χάι Λάιφ» (High Life) του Εμμανουήλ Ρεγκινάκη, εκτός από ζαχαροπλαστείο λειτουργεί συχνά και ως χώρος κοσμικών εκδηλώσεων, όπως για παράδειγμα παιδικούς χορούς (ball d´enfants).

 

Άποψη των Λιονταριών. Πίσω διακρίνεται το Δημοτικό μέγαρο “Αχτάρικα” και δίπλα το εμπορικό κατάστημα του Δαμιανάκη (συλ. Κώστα Σχιζάκη)

Τα ξενοδοχεία “Παλλάς” και “Κνωσός”, 1910 (φωτ. Α. Μπιτζάκη, συλ. Μ. Παπαδάκη-Δάνδολου)

Δεξιώσεις, χοροεσπερίδες και άλλες κοσμικές εκδηλώσεις πραγματοποιούνται συνήθως στις πολυτελείς αίθουσες των ξενοδοχείων «Κνωσσός» και «Παλλάς» (σημερινή λεωφόρος 25ης Αυγούστου) και του «Μεγάρου Φυτάκη». Εκεί, οι περισσότερο ευκατάστατοι από τους κατοίκους της πόλης αναπαράγουν συχνά με τις εντυπωσιακές εμφανίσεις τη μόδα και την ατμόσφαιρα των ευρωπαϊκών μεγαλουπόλεων.

Ουζερί και ταβέρνες

Τα πιο δημοφιλή ουζερί είναι του «Κουμαντάκη», του «Τζοβενή» και του «Παπατσαρά». Στις επιλογές των Ηρακλειωτών καλοφαγάδων εξέχουσα θέση έχουν οι κοσμικές εξοχικές ταβέρνες, όπως «Τα Πευκάκια», «Οι Αμυγδαλιές», ο «Μουτάφης», ενώ εναλλακτικές λύσεις προσφέρουν ακόμη τα σεπαρέ του «Μπαούλου» στο Μασταμπά, του «Δράκου» στον Πόρο και του «Πιλάτου» στη Νέα Αλικαρνασσό.

Αρμένικη κομπανία σε καφενείο στο Μικρό Χαμαμάκι, συνοικία Αγίου Ματθαίου

Οι κινηματογράφοι

Το 1923 εγκαινιάζεται το νέο κλειστό θέατρο του γνωστού επιχειρηματία Αλέξανδρου Πουλακάκη, που φέρει και το όνομά του, στη θέση που κατά την περίοδο της αυτονομίας υπήρχε το θέατρο «Πολυθέαμα». Στου «Πουλακάκη» εκτός από θεατρικές παραστάσεις παρουσιάζονται κινηματογραφικές ταινίες και μουσικές συναυλίες, όπως η συναυλία του Δημήτρη Μητρόπουλου.

Ορχήστρα του βωβού κινηματογράφου “Πουλακάκη” (συλ. Κώστα Σχιζάκη)

Λίγο αργότερα, το 1926, ξεκινά τη λειτουργία του ο κινηματογράφος «Απόλλων» στη Λεωφόρο Βασιλέως Κωνσταντίνου (σημερινή λεωφόρος Δικαιοσύνης), ενώ τρία χρόνια μετά αρχίζουν να λειτουργούν οι θερινές αίθουσες «Αλάμπρα» (Πλατεία Δασκαλογιάννη), «Πάνθεον» (στο Δημοτικό Κήπο) και «Βόσπορος» (στην περιοχή του Αρχαιολογικού Μουσείου). Από τη μόδα του σινεμά δεν γλυτώνει ούτε η Βασιλική του Αγίου Μάρκου, που την ίδια χρονιά αρχίζει και αυτή να χρησιμοποιείται ως κινηματογραφική αίθουσα με το όνομα «Αγλαΐα». Από το 1931 αρχίζουν, πρώτα στου «Πουλακάκη» και έπειτα στον «Απόλλωνα», να προβάλλονται ομιλούσες ταινίες.

Διαφήμιση Κινηματογράφου “Μίνωα”, 1940 (Ηράκλειο, Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη)

Στα επόμενα χρόνια προστίθενται και άλλες κινηματογραφικές αίθουσες, όπως το «Παλλάς» στα Ψαράδικα, το «Σπλέντιτ» στο Καμαράκι, η «Ιωνία» στο Ατσαλένιο. Το 1936 η Βασιλική του Αγίου Μάρκου αλλάζει ιδιοκτήτη και όνομα. Η αναμορφωμένη αίθουσα ονομάζεται πλέον «Μινώα» και αποτελεί έναν από τους πιο δημοφιλείς κινηματογράφους της πόλης.

 

Τα στοιχεία και οι φωτογραφίες του κειμένου προέρχονται από την ιστοσελίδα του Δήμου Ηρακλείου