Προτάσεις για την «κυβερνησιμότητα» των δήμων

Του Ζαχαρία Εμμ. Δοξαστάκη(*)

Εισαγωγή
Το εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής θεσμοθετήθηκε από την προηγούμενη Κυβέρνηση, με το Ν 4555/2018, για να υπάρξει ευρύτερη , δικαιότερη και πιο αντιπροσωπευτική εκπροσώπηση των τοπικών κοινωνικών δυνάμεων στα αιρετά όργανα της τοπικής αυτοδιοίκησης. Παράλληλα, όμως, είναι λογικό και θεμιτό και επιβεβλημένο το αίτημα της αποτελεςματικής και αποδοτικής διακυβέρνηςης και λειτουργίας των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης( ΟΤΑ), γιατί έχει ιδιαίτερη σημασία να επισημανθεί ότι ο θεσμός της τοπικής αυτοδιοίκησης και οι διοικητικές δομές των δήμων, δεν είναι απλώς δημοκρατικά νομιμοποιημένοι θεσμοί του κράτους, αλλά ο πολιτικοδιοικητικός μηχανισμός και θεσμός που βρίσκεται πιο κοντά στον πολίτη και αναπτύσσει δράσεις που αφορούν και επηρεάζουν , άμεσα, την ποιότητα ζωής και την καθημερινότητά του.
Η όποια θεσμική αλλαγή ή νέα μεταρρυθμιστική προσέγγιση , αν ξεκινάει και τελειώνει, περιοριστικά στην αλλαγή του εκλογικού συστήματος, δεν μπορεί να αποτελέσει βήμα προόδου και αναβάθμισης του θεσμού της ΤΑ.
Το εκλογικό σύστημα που εφαρμόστηκε στις πρόσφατες αυτοδιοικητικές εκλογές της 26ης Μαίου 2019( 2 Ιουνίου 2019), ανέδειξε τέτοιες συνθέσεις στα δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια, οι οποίες « υπονομεύουν» και δυσχεραίνουν την « κυβερνησιμότητα» των ΟΤΑ για την επόμενη αυτοδιοικητική περίοδο(1/9/2019- 31/12/2023). Το εκλογικό σύστημα δεν μπορεί να κινείται ανεξάρτητα από τη συνταγματική αποστολή του θεσμού της ΤΑ , αλλά και την αναγκαιότητα ουσιαστικής αποκέντρωσης και συνεπώς της διασφάλισης της σταθερότητας και αποτελεσματικότητας των περιφερειακών και τοπικών αρχών. Οι δήμοι και οι περιφέρειες είναι θεσμοί εφαρμογής της λαϊκής κυριαρχίας στο πολιτικό-διοικητικό σύστημα και δεν είναι θεσμοί της κοινωνίας των πολιτών για να αρκεί η αναλογική εκπροσώπηση.

Έννοια συστήματος διακυβέρνησης
Το σύνολο των κανόνων που διέπουν τη συγκρότηση , την οργάνωση και τη λειτουργία των θεσμικών οργάνων των δήμων και των περιφερειών, περιλαμβάνει και το σύστημα εκλογής τους, ορίζουν το σύστημα διακυβέρνησης των ΟΤΑ.
Αναγκαιότητα διακυβέρνησης
Οι λόγοι που καθιστούν αναγκαίο ένα νέο σύστημα διακυβέρνησης είναι:
1• Η διεύρυνση των αρμοδιοτήτων των δήμων και ο νέος ρόλος- κυρίως αναπτυξιακός και σχεδιασμού- της δευτεροβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης ( περιφέρειες).
2• Η αύξηση του πληθυσμιακού μεγέθους τόσο στον πρώτο, όσο και στο δεύτερο βαθμό.
3• Η αύξηση της εδαφικής περιφέρειας των δήμων και των αποστάσεων εντός των δήμων.
4• Η ενσωμάτωση νέων αρχών δημοκρατικής διακυβέρνησης.
Το νέο σύστημα διακυβέρνησης των ΟΤΑ εναρμονίζεται με το πολυεπίπεδο μοντέλο διακυβέρνησης της ΕΕ, όπως αυτό υιοθετήθηκε από την Επιτροπή των Περιφερειών.Βασικοί του άξονες είναι η αμοιβαία ευθύνη των επιπέδων διακυβέρνησης και η μέγιστη δυνατή αντιπροσωπευτικότητα των ενδιαφερομένων φορέων.

Κατευθυντήριες αρχές
Ένα σύγχρονο και αποτελεσματικό σύστημα διακυβέρνησης των ΟΤΑ πρέπει να στηρίζεται και να διασφαλίζει τις εξής κατευθυντήριες αρχές:
• Αρχή της θεσμικής ισορροπίας μεταξύ των οργάνων των δήμων(ή των περιφερειών).
• Αρχή της πολιτικής λογοδοσίας με διαφάνεια.
• Αρχή της αποτελεσματικότητας.
• Αρχή της αποδοτικότητας.
• Αρχή της εγγύτητας και της αποκέντρωσης.
• Αρχή της συμμετοχής του πολίτη.
• Αρχή της διαβούλευσης για τη λήψη των αποφάσεων.
Προτάσεις για την « κυβερνησιμότητα» των δήμων
Η Κυβέρνηση που προέκυψε από τις εθνικές εκλογές της 7ης Ιουλίου 2019, όσον αφορά την αντιμετώπιση των ακραίων συνθηκών , που προκάλεσε το σύστημα της απλής αναλογικής σε πολλές δημοτικές διοικήσεις και οι οποίες επηρεάζουν την απρόσκοπτη διοίκηση των δήμων, έχει ήδη ανακοινώσει , ότι με νομοθετική ρύθμιση θα αντιμετωπίσει όλα αυτά τα ζητήματα, που συνδέονται με την « κυβερνησιμότητα» των ΟΤΑ.
Θεωρώ, ότι στις επικείμενες προγραμματικές δηλώσεις της , η Κυβέρνηση, θα ανακοινώσει τις συγκεκριμένες προτάσεις της για το θέμα αυτό.
Με σκοπό τον προβληματισμό των ενδιαφερομένων και τον εμπλουτισμό του διαλόγου, καταθέτω , ενδεικτικά, επεξεργασμένες και εφαρμόσιμες προτάσεις για το σύστημα διακυβέρνησης των ΟΤΑ. Οι προτάσεις αυτές εδράζονται στη δημοκρατική αρχή( αρχή της πλειοψηφίας), τον Ευρωπαϊκό Χάρτη Τοπικής Αυτονομίας του Συμβουλίου της Ευρώπης( άρθρο 3 του νόμου 1850/1989) και το άρθρο 102 του ισχύοντος Συντάγματος.
• Το δημοτικό συμβούλιο είναι το αντιπροσωπευτικό βουλευόμενο όργανο του Δήμου στο οποίο συμμετέχουν όλες οι τοπικές πολιτικές δυνάμεις , που εκπροσωπούνται με δημοτικούς συμβούλους .Το δημοτικό συμβούλιο δεν διατηρεί το τεκμήριο της γενικής αποκλειστικής αρμοδιότητας, αλλά έχει τεκμήριο αρμοδιότητας ΜΟΝΟ για τις προγραμματικές, κανονιστικές και γνωμοδοτικές αποφάσεις και ασκεί τη λειτουργία του πολιτικού ελέγχου προς την Εκτελεστική Επιτροπή και το Δήμαρχο.
• Ο Δήμαρχος και η Εκτελεστική Επιτροπή έχει το τεκμήριο αρμοδιότητας για όλες τις τρέχουσες και εκτελεστικές αρμοδιότητες( υλοποίηση προγραμματισμού, εφαρμογή προυπολογισμού και τεχνικού προγράμματος κλπ).
• Η οικονομική επιτροπή είναι επιτροπή του δημοτικού συμβουλίου με έμμεση νομιμοποίηση, η οποία ασκεί άμεσο έλεγχο και εποπτεία στην οικονομική διαχείριση και ταυτόχρονα έχει συμμετοχή στην οικονομική διοίκηση του δήμου.
• Η ενδεχόμενη αδυναμία λήψης αποφάσεων για μείζονα θέματα, από το δημοτικό συμβούλιο( προϋπολογισμός και τεχνικό πρόγραμμα), μετά από δύο ψηφοφορίες, μπορεί να αντιμετωπισθεί με τη μετάθεση αυτής της αρμοδιότητας στην οικονομική επιτροπή. Στην περίπτωση αυτή το δημοτικό συμβούλιο « χάνει» το δικαίωμα της απόφασης .
• Διασφάλιση της εσωτερικής δημοκρατίας στις δημοτικές παρατάξεις. Επανεξέταση του άρθρου 73 του νόμου 4555/2018, γιατί η ευκολία διάλυσης, συνένωσης και ίδρυσης των δημοτικών παρατάξεωνμπορεί να οδηγήσει σε συναλλαγές και εκμαυλισμό , αλλά, ακόμη ,ίσως θα επιτρέψει και σε διάφορα εξωθεσμικά κέντρα διαπλοκής, να ανεβοκατεβάζουν δημάρχους και δημοτικές αρχές.
• Επίλυση κρίσεων και συγκρούσεων, μεταξύ των οργάνων των δήμων, με την καθιέρωση σύγχρονου και αποτελεσματικού θεσμικού πλαισίου.

 

(*) Ο κ. Ζαχ. Δοξαστάκης είναι Πρόεδρος της Ένωσης Δημάρχων Κρήτης

 

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΑΡΘΡΑ
Click to Hide Advanced Floating Content