«Τω καιρώ εκείνω» τα ήθη ήσαν διαφορετικά· όσο για τα έθιμα, το αφήνω στους ειδικούς… Το όνομα του έργου ήταν «Οι Βίκινγκς». Πρωταγωνιστές: Κέρκ Ντάγκλας, Τόνι Κέρτις, Τζάνετ Λι, Έρνεστ Μποργκνάιν κ.ά. … Ο τίτλος τα λέει όλα. Άγριοι πολεμιστές, ατρόμητοι ναυτικοί, φυσικά ξανθοί και γαλανομάτηδες, πρόγονοι των σημερινών Σκανδιναβών. Επιδρομές, λεηλασίες, πυρπολήσεις, σκοτωμοί … βιασμοί. Ναι, βιασμοί. Αυτό ήταν το λιγότερο που θα μπορούσε να συμβεί στις ανυπεράσπιστες, πια, γυναίκες του χωριού, της πόλης ή του κάστρου, που είχαν μόλις εκπορθήσει οι αιμοσταγείς και ανελέητοι πολεμιστές, οι Βίκινγκς… Κάπως έτσι, αν θυμάμαι καλά, αρχίζει η ταινία, αμερικανικής παραγωγής, του 1958. Με επιδρομή και βιασμό… Δεν θα ασχοληθούμε, όμως, με τα αιμοβόρα ήθη των Βίκινγκς της εποχής του Μεσαίωνα, αλλά για τα ήθη τα δικά μας, του 20ου (εικοστού) αιώνα.
Όπως η Εκκλησία έχει σήμερα λόγο και για τη ζωή, τις πράξεις και τη συμπεριφορά μας (εκτός Εκκλησίας), έτσι και την εποχή της προβολής της ταινίας «Οι Βίκινγκς», το Σχολείο είχε λόγο και στην εξωσχολική μας ζωή. Δηλ. υπήρχε απαγορευτικό κυκλοφορίας των μαθητών πέρα μιας ορισμένης ώρας το βράδυ. Νομίζω ήταν στις 9 μ.μ. Υπήρχε απαγόρευση εισόδου και παραμονής σε αίθουσες προβολής, καθώς και παρακολούθησης κινηματογραφικών έργων. Απαγόρευση του καπνίσματος (και με φίλτρο και χωρίς φίλτρο) και οι μεν μαθητές όφειλαν σε όλες τις εκτός της οικίας τους κινήσεις, να φέρουν το σχολικό τους πηλήκιο, απ’ όπου διεπιστώνετο σε ποιο σχολείο ανήκαν, ενώ οι μαθήτριες έπρεπε να φορούν τη σχολική τους ποδιά, όπου στο στήθος (και ειδικότερα στη θέση της τσέπης), ήταν καλαίσθητα κεντημένο το όνομα του σχολείου…. Ο εκτελών χρέη αστυνομικού ή ντετέκτιβ – παιδονόμος, περιεφέρετο κατά τις απογευματινές ώρες στους δρόμους της πόλης, για να εντοπίσει τυχόν παραβάτες των παραπάνω κανονισμών. Εισήρχετο, μάλιστα και στις αίθουσες των κινηματογράφων (άγνωστο αν έκοβε εισιτήριο ή όχι), για να ελέγξει εάν και κατά πόσον υπάρχουν απείθαρχοι μαθητές, λάτρεις της 7ης Τέχνης. Στην περίπτωση αυτή, τα ονόματα των παραβατών κατεγράφοντο στο σημειωματάριο του παιδονόμου, παρεδίδοντο την επαύριο στο διευθυντή και την επομένη το πρωί, μετά την προσευχή, ανεκοινώνετο η διάρκεια της ποινής της αποβολής από τα μαθήματα… Κάπως έτσι!
Ο αναγνώστης θα διερωτηθεί, γιατί στις απαγορεύσεις δεν συμπεριελαμβάνετο και η κατανάλωση αλκοόλ. Όμως, η κοινή πρακτική λέει, πως αν δεν υπάρξει πρόβλημα, δεν υπάρχει και η ανάγκη της θέσπισης ποινής. Για να μεταφερθούμε στις μέρες μας, η αύξηση των «γυναικοκτονιών», έδωσε την (όχι και τόσο λογική) ιδέα, να εξειδικευθεί η ποινή στις περιπτώσεις αυτές… Επανερχόμενοι στον 20ο (εικοστό) αιώνα… «Τω καιρώ εκείνω» δεν υπήρχαν ούτε κλαμπ, ούτε ντίσκο, ούτε ανοικτά, ούτε μυστικά, αντίστοιχα των (κορωνο)πάρτυ. Η κυκλοφορία μετά τις 9 μ.μ. ήταν απαγορευμένη … πού να καταναλώσει αλκοόλ ο νέος ή η νέα; Στα κατ’ οίκον πάρτυ γενεθλίων … ένα βερμουτάκι, λίγοι ξηροί καρποί και … άγιος ο θεός!
Με όλους αυτούς τους κανόνες, η ζωή των νέων εξελίσσετο ομαλά και της Εκκλησίας συνεπικουρούσης, με τη διεξαγωγή του Κατηχητικού καθώς και με τον από το Σχολείο προτεινόμενο (υποχρεωτικό) εκκλησιασμό. Οι νέοι διεπνέοντο από τα πατροπαράδοτα Ελληνοχριστιανιά ιδεώδη και ένα πέπλο ικανοποίησης και αυταρέσκειας εκ μέρους των γονέων, εκάλυπτε (κυριολεκτικά) την όποια κοινωνική ζωή και δράση της νεολαίας.
Μία πρωτοποριακή, για την εποχή και τις μαθήτριες πρωτοβουλία ανατάραξε τα «νερά» της μαθητικής μας ζωής, προκαλώντας, ταυτόχρονα και τη ζήλια των αρρένων μαθητών… Το μοναδικό –τότε- ιδιωτικό σχολείο του Ηρακλείου (που ήταν, πανελληνίως, μέσα στο τρία «Ισότιμα τοις Δημοσίοις»), έδωσε την ευκαιρία στις μαθήτριές του, να κάνουν –προαιρετικά- μάθημα μπαλέτου. Προσελήφθη, μάλιστα και η νεαρή καθηγήτρια – δασκάλα χορού, που για την οικονομία της υπόθεσης θα αναφέρουμε με τα αρχικά Ρ.Γ. Κατόπιν τούτου, ένα μέρος του μεγάλου υπογείου, που χρησίμευε ως αυτό που θα λέγαμε σήμερα «αμφιθέατρο», είχε απομονωθεί και διαμορφωθεί σε «αίθουσα χορού». Με άγνωστες (σε εμάς τα αγόρια) τις προδιαγραφές που έπρεπε να πληροί ένας τέτοιος χώρος, μας φάνηκε μάλλον φυσιολογικό, που το πάτωμα (γκρο μπετόν) είχε καλυφθεί από εφημερίδες. Προφανώς, ήταν μια «πατέντα» της δασκάλας χορού, ελλείψει ξύλινου πατώματος. Με τα μέτρα της εποχής, οι σχέσεις μας με τα κορίτσια, τις συμμαθήτριές μας, ήταν από απόμακρες έως ανύπαρκτες, αν και το σχολείο ήταν μικτό. Ακούγαμε, όμως, στα διαλλείματα, με κάποια δόση ζήλειας τις συμμαθήτριές μας να αναφέρονται με ενθουσιασμό στα πρώτα μαθήματα «ρυθμικής» και να αναλύουν τις πέντε «ποζισιόν» του μπαλέτου, καθώς και την ευκολία και άνεση ή τη δυσκολία που αντιμετώπιζαν στην εκτέλεσή τους, κάποιες από τις συμμαθήτριές τους. Έτσι, πέρασε λίγος καιρός, δηλ. δύο ή τρεις μήνες, με την άκρως ευπαρουσίαστη, νέα καθηγήτρια – δασκάλα του μπαλέτου να αποτελεί το κέντρο του ενδιαφέροντος, μέσα στο σχολείο. Η σοβαρή και καλλίγραμμη, λόγω ειδικότητος Ρ.Γ. προκαλούσε το ενδιαφέρον του ανδρικού τμήματος του συλλόγου των καθηγητών και την αναπότρεπτη ζήλεια των καθηγητριών. Όσο για εμάς τους μαθητές, φάνταζε σαν μια θεά του Ολύμπου, απόμακρη, ελκυστική και μυστηριώδης. Ώσπου κάποια μέρα έγινε η ανατροπή των πάντων… Η Ρ.Γ. απολύεται, τα μαθήματα διακόπτονται, καταργούνται και το «στούντιο» χορού επανέρχεται στην προτέρα του κατάσταση, «δια νυκτός». Ως να μην έγινε ποτέ αυτή η καλλιτεχνική πρωτοβουλία στο σχολείο. Ο λόγος; Στον κινηματογράφο ΑΠΟΛΛΩΝ προβλήθηκε μία ελληνική ταινία· ασπρόμαυρή, όπως όλες οι ταινίες της εποχής. Όμως, το πρόβλημα δεν ήταν το έγχρωμον ή μη της ταινίας, αλλά το ότι συμμετείχε, έστω και με κάποιο μικρό και μάλλον αθώο ρόλο η Ρ.Γ. –η καθηγήτρια χορού του ιδιωτικού σχολείου. Ακούσαμε, μάλιστα, ότι μια ομάδα γονέων ζήτησε τη διακοπή των μαθημάτων χορού και την άμεση απόλυση της δασκάλας, της οποίας η συμμετοχή σε κινηματογραφική ταινία ήταν ανεπίτρεπτος και ασυμβίβαστη με την καθηγητική της ιδιότητα… Δεν ξαναμιλήσαμε για μπαλέτο!
Επανερχόμαστε στην ταινία «Οι Βίκινγκς». Η προβολή της έγινε στον –τότε- νέο κινηματογράφο ΑΣΤΟΡΙΑ, στην Πλατεία Ελευθερίας. Αν και οι αμερικανοί κριτικοί δεν είχαν καλά σχόλια, η ταινία σημείωσε μεγάλη εισπρακτική επιτυχία, παγκοσμίως. Με το να είναι το ραδιόφωνο και το σινεμά τα μόνα μέσα ψυχαγωγίας, οι ουρές έξω από το ταμείο ήταν μεγάλες. Μοιραία, δύο μαθητές, του παραπάνω σχολείου, συνελήφθησαν από τον παιδονόμο τη Δευτέρα, να την παρακολουθούν και την Τρίτη ανακοινώθηκε η «επιεικώς» διήμερη αποβολή τους από τα μαθήματα. Όμως, την ταινία είδαν και κάποιοι καθηγητές, που τη θεώρησαν ενδιαφέρουσα και κατάλληλη για μαθητική προβολή. Έτσι, την επομένη μας ανακοινώθηκε ότι την Παρασκευή θα πάμε με το σχολείο να δούμε την ταινία «Οι Βίκινγκς» … για την οποία οι δύο μαθητές, του ίδιου σχολείου, είχαν τιμωρηθεί με αποβολή… Και η ακόμη μεγαλύτερη ειρωνεία: Σε κάποιο σημείο της ταινίας, η πρωταγωνίστρια (Τζάνετ Λι) αγκαλιάζεται με τον συμπρωταγωνιστή της (Τόνι Κέρτις) … και φιλιούνται. Έτσι, απλά, όπως σε όλες τις ταινίες του κόσμου… Στο σημείο αυτό, ένας από τους καθηγητές, γνωστός και σεβαστός κατά τα άλλα φιλόλογος, παρεμβάλλει ένα τετράδιο μπροστά από τη μηχανή προβολής, ώστε να … προστατευτούν οι μαθητές από την ακατάλληλη (γι’ αυτούς) σκηνή!!! (ίσως είναι το πρώτο «μαύρο» … πριν από εκείνο της ΕΡΤ).
Κάπως έτσι ήσαν τα ήθη μας … «τω καιρώ εκείνω» !
Ep.Peripatitis@gmail.com
ΕΚΛΟΓΕΣ 2019