Φαίνεται ότι ο κόσμος γίνεται καλύτερος… Γιατί; Διότι, στα χρόνια τα παλιά, όταν ο άνθρωπος ήταν κακός, υπερφίαλος, θρασύς και ξιπασμένος, για να τον τιμωρήσει ο Θεός, του έδωσε πολλές και διαφορετικές γλώσσες. Έτσι, μη μπορώντας να συνεννοηθεί ο ένας με τον άλλο, ο τεχνίτης με το βοηθό του κ.λπ. εγκατέλειψε το «πρότζεκτ» της οικοδόμησης του πύργου της Βαβέλ, που όπως όλοι ξέρουμε, ήταν να γίνει τόσο ψηλό κτήριο, ώστε να φτάσει στον ουρανό και να τα πει ο απερίσκεπτος άνθρωπος «face to face» με το Θεό. Όμως, τα χρόνια πέρασαν, ο άνθρωπος μορφώθηκε, παραμορφώθηκε … και συμμορφώθηκε. Αυτό, φαίνεται να ευχαρίστησε το Θεό, ώστε με την πάροδο του χρόνου, άρχισε να αίρει τη βαριά τιμωρία του. Οι γλώσσες (δηλ. οι ποινές) άρχισαν να λιγοστεύουν, αλλά ποιος ξέρει αν αυτό το έχει συνειδητοποιήσει ο άφρων άνθρωπος και αν το έχει εκτιμήσει δεόντως…
Υπολογίζεται, ότι ως το τέλος του επόμενου αιώνα θα έχουν χαθεί, δηλ. θα πάψουν να ομιλούνται οι μισές από όσες γλώσσες έχουμε σήμερα. Και όπως υπολογίζουν αυτοί που ασχολούνται με το αντικείμενο, στις μέρες μας υπάρχουν σε χρήση κοντά στις επτά χιλιάδες γλώσσες, περίπου … 6.800 και κάτι, για την ακρίβεια… Και λέμε περίπου, επειδή σε πολλές περιπτώσεις, τα όρια μεταξύ γλώσσας και διαλέκτου είναι δυσδιάκριτα… Πάντως, μια γλώσσα χάνεται κάθε βδομάδα, παύει να ομιλείται, εξαφανίζεται μαζί με τον τελευταίο της ομιλητή και ξεχνιέται… ή μάλλον, με ΤΟΥΣ τελευταίους της ομιλητές, γιατί αν έχει μείνει μόνο ένας, με ποιον θα μιλάει τη γλώσσα που θα χαθεί; … εκτός αν παρα-μιλάει !
Από τις γλώσσες που έχουν … επιζήσει μέχρι σήμερα, 1.700 ομιλούνται από λιγότερους από χίλιους ανθρώπους. Μια γλώσσα την οποία οι γονείς δεν μαθαίνουν στα παιδιά τους αφανίζεται. Υπολογίζεται, ότι για να επιβιώσει μια γλώσσα, πρέπει να ομιλείται τουλάχιστον από 100 άτομα.
Έχει παρατηρηθεί, ότι όσο πιο δύσβατη είναι μια περιοχή και όσο πιο τραχύ είναι το γεωγραφικό της ανάγλυφο, τόσο πιο εύκολο –και φυσικό- είναι να δημιουργηθούν περισσότερες γλώσσες και διάλεκτοι. Έτσι, στο ανατολικό τμήμα της νήσου της Νέας Γουινέας, γνωστή ως Παπούα Γουινέα, με τα τροπικά δάση και τους ποταμούς, ομιλούνται ανάμεσα σε 3,9 εκατομ. κατοίκους, 850 γλώσσες (όχι διάλεκτοι…). Σε ολόκληρη την Ευρώπη έχουν καταμετρηθεί 230 γλώσσες, ενώ στην Ασία, περίπου 2.200 !
Ιδιαίτερη περίπτωση πολυγλωσσίας είναι και η Αφρική… Στην Αφρική ομιλούνται πολλές διαφορετικές γλώσσες, όσο σε καμιά άλλη ήπειρο. Η ποικιλία των αφρικανικών γλωσσών είναι εντυπωσιακή. Εκτιμάται ότι υπάρχουν περίπου 2.000 αφρικανικές γλώσσες. Όλες αυτές οι γλώσσες, όμως, δεν μοιάζουν μεταξύ τους! Αντιθέτως – συχνά είναι τελείως διαφορετικές! Μερικές αφρικανικές γλώσσες έχουν παγκοσμίως μοναδικά χαρακτηριστικά. Υπάρχουν για παράδειγμα ήχοι, που οι αλλοδαποί δεν μπορούν να μιμηθούν. Τα εδαφικά σύνορα στην Αφρική δεν αποτελούν πάντα και γλωσσικά σύνορα… Μια ιδιαίτερη περίπτωση στις αφρικανικές γλώσσες είναι η γλώσσα Afrikaans. Αυτή η γλώσσα γεννήθηκε την εποχή της αποικιοκρατίας. Εκείνη την εποχή, συναντήθηκαν άνθρωποι από διάφορες ηπείρους. Ήρθαν από την Αφρική, την Ευρώπη και την Ασία. Μέσα από αυτή την επαφή των λαών αναπτύχθηκε μια νέα γλώσσα. Τα Afrikaans δείχνουν ότι έχουν δεχθεί επιρροή από πολλές γλώσσες. Ωστόσο, έχουν την πιο στενή σχέση με τα ολλανδικά. Σήμερα τα Afrikaans ομιλούνται κυρίως στην Νότιο Αφρική και τη Ναμίμπια.
Αντίθετα με το φαινόμενο της απώλειας μιας γλώσσας, υπάρχουν περιπτώσεις όπου –αν και σπάνια- λόγω της απομόνωσης και της έλλειψης επικοινωνίας, δημιουργείται μια γλώσσα. Τέτοιο παράδειγμα είναι το χωριό Lajamanu, στην Αυστραλία… Ένα άλλο ενδιαφέρον παράδειγμα, ίσως όχι δημιουργίας, αλλά αναγέννησης γλώσσας, είναι τα εβραϊκά. Όταν άρχισαν να συγκεντρώνονται εβραίοι στην περιοχή που βρίσκεται σήμερα το κράτος του Ισραήλ, ο καθένας μιλούσε τη γλώσσα της χώρας στην οποία ζούσε (Γερμανικά, Ισπανικά, Ρωσικά κ.λπ.). Τελικά, με την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ (1948), αποφασίστηκε να οριστεί ως επίσημη γλώσσα η Βιβλική Εβραϊκή, που είχε παύσει να ομιλείται πάνω από 1700 χρόνια… Αναφερόμενος στη συνέχεια και στην ομοιότητα της παλιάς και της σύγχρονης εβραϊκής, ο πρώτος πρωθυπουργός του Ισραήλ, Νταβίντ Μπεν Γκουριόν, παρατήρησε: «Αν ο Μωυσής επέστρεφε σήμερα και ζητούσε ένα κομμάτι ψωμί, θα μπορούσε κανείς ευθύς να τον καταλάβει»…
Λέγεται ότι «η γλώσσα είναι μια διάλεκτος με στρατό και στόλο». Με άλλα λόγια, η οικονομία και η πολιτική καθιστούν μια διάλεκτο επίσημη γλώσσα. Στις μέρες μας, η πιο διαδεδομένη γλώσσα, είτε ως μητρική, είτε ως επίσημη, είτε ως δεύτερη γλώσσα, είναι τα αγγλικά (1,4 δις). Ακολουθούν τα κινέζικα (1,15 δις), τα ισπανικά (660 δις, Ισπανία, Λατινική Αμερική), τα Ινδικά ή Χίντι (544 δις), τα Αραβικά (422 δις) κ.ο.κ. Τα Ελληνικά, που είχαν τη μέγιστη εξάπλωση στην αρχαιότητα, στους χρόνους του Μ. Αλεξάνδρου και κατά τους Ελληνιστικούς χρόνους, ομιλούνται σήμερα από 12 εκατομμύρια, ως μητρική γλώσσα. Είναι η επίσημη γλώσσα της Ελλάδας και της Κύπρου και μία από τις 23 επίσημες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επίσης είναι αναγνωρισμένη μειονοτική γλώσσα στην Αλβανία, την Αρμενία, την Ιταλία, την Ουγγαρία, τη Ρουμανία, την Ουκρανία και την Τουρκία.
Η ελληνική γλώσσα έχει επηρεάσει σημαντικά τις άλλες γλώσσες, τόσο στην πολιτική όσο και στους επιστημονικούς όρους, στις τέχνες, στη φιλοσοφία, στο θέατρο και γενικά σε τομείς στους οποίους είχε προηγηθεί κοινωνικά και, κατά συνέπεια, γλωσσολογικά. Υπήρξε για μεγάλο διάστημα η lingua franca της ανατολικής και δυτικής Μεσογείου (δηλ. η γλώσσα που χρησιμοποιείται για την επικοινωνία από άτομα που μιλούν διαφορετικές γλώσσες, επειδή είναι εκτενώς διαδεδομένη και ευρέως κατανοητή). Επιπλέον, τα πρώτα χριστιανικά κείμενα γράφτηκαν στα Ελληνικά.
Τέλος, αξίζει να αναφέρουμε, ότι τα Ελληνικά και τα Κινέζικα, είναι οι μόνες γλώσσες, που ομιλούνται χωρίς διακοπή, πάνω από 4.000 χρόνια. Και ναι μεν τα κινέζικα έχουν την προοπτική της διατήρησής τους, αφού οι Κινέζοι αυξάνονται και πληθύνονται (1,5 δις). Τα ελληνικά, τι μέλλον έχουν, με τον ελληνικό πληθυσμό να μειώνεται σταθερά;
Ep.Peripatitis@gmail.com
ΕΚΛΟΓΕΣ 2019