Τα Διονύσια ήταν γιορτές που γινόταν προς χάρη του Διόνυσου. Ο Διόνυσος ήταν υιός του ΔΙΑ και της Σεμέλης γ. Θαυμαστή ένωση του θείου με το ανθρώπινο.
Ο Διόνυσος είναι και στην κυριολεξία ο θεός της αμπέλου και του οίνου, αλλά συγχρόνως οι αρχαίοι με την λέξη «οίνος» εννοούσαν τον ενδιάμεσον αιθέρα, που είναι απαραίτητος για την αθανατοποίηση του ανθρώπου.
Γενικό χαρακτηριστικό των εορτών του Διονύσου ήταν η υπερβάλλουσα ευθυμία και ο άκρατος ενθουσιασμός.
Οι ακολουθούντες την πομπή των Διονυσίων (θίασος) ήταν μεταμφιεσμένοι σε Σάτυρους, Σειληνούς και Βάκχες,
Ο θρησκευτικός και πνευματικός χαρακτήρας των Διονυσιακών γιορτών έδωσε αφορμή να δημιουργηθεί η διδακτική τραγωδία, το σατυρικόν δράμα κι η κωμωδία.
Επίλογος των Βακχικών δρώμενων της αποκριάς είναι η καθαρή Δευτέρα.
Η γιορτή της καθαράς Δευτέρας για την ορθοδοξία είναι η πρώτη μέρα της Μ. σαρακοστής γιατί οι χριστιανοί καθαρίζονται σωματικά και πνευματικά.Η ορθοδοξία ότι δεν κατάφερε να αφανίσει το αφομοίωνε ανορθόδοξα στην δική της παράδοση. Την Καθαρά Δευτέρα λοιπόν συνηθίζεται να τρώγεται λαγάνα (άζυμο ψωμί που παρασκευάζεται μόνο εκείνη τη μέρα),ταραμάς και άλλα νηστίσιμα φαγώσιμα, κυρίως λαχανικά, όπως και φασολάδα χωρίς λάδι. Επίσης συνηθίζεται το πέταγμα χαρταετού.
Την καθαρά Δευτέρα γιορτάζουμε τα κούλουμα.
Κούλουμα είναι ομαδική έξοδος των ανθρώπων στην εξοχή με νοστιμότατα νηστήσιμα φαγητά συνοδευόμενα με τραγούδια και χορούς
Τα κούλουμα είναι γνωστά κι ως κούλουμπα, κούμουλες, κουμουλάθες,ή κούμουλα. Είναι ένα παραδοσιακό λαϊκό πανηγύρι με ρίζες από την αρχαία Ελλάδα. Μια θεωρία θέλει τα κούλουμα να προέρχονται από την, επίσης λατινική, λέξη «columna» –που σημαίνει κίονας, κολώνα– κι αυτό γιατί οι Αθηναίοι συνήθιζαν να γιορτάζουν την Καθαρή Δευτέρα στις «κολώνες», δηλαδή στις Στήλες του Ολυμπίου Διός, χωρίς φυσικά να ξεχνούν να πάρουν μαζί τους το χάρτινο σύνεργο του υπαίθριου παιχνιδιού, τον χαρταετό που τελικά επικράτησε ως έθιμο.
Και το πέταγμα του χαρταετού έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα. Τον τέταρτο αιώνα προ Χριστού, ο μαθηματικός Αρχύτας, φίλος του Πλάτωνος και οπαδός του Πυθαγόρα εμφανίζεται ως εφευρέτης του Χαρταετού. Με τη βοήθεια του χαρταετού ο Βενιαμίν Φραγκλίνος έφτιαξε το αλεξικέραυνο. Ο βλάχικος γάμος, οι μουτζούρηδες , οι κουδουνάτοι, ο αχυρένιος Γρηγοράκης το δικαστήριο(με απρεπείς φράσεις και χειρονομίες), ο χορός των παπάδων , το αλευρομουτζούρωμα, , το αγροτικό καρναβάλι, κι όλα δεν είναι τίποτα άλλο από αρχαία ελληνικά δρώμενα που τόσο έχουν αποτυπωθεί στη συνείδηση του Έλληνα που έστω με άλλη ονομασία συμμετέχει στον εορτασμό τους με όλην του την ψυχή, Κυτταρικές μνήμες αποτυπωμένες στο ελληνικό DNA.
Με τις γιορτές αυτές των Απόκρεων φτάνομε έτσι, έστω κι από άλλο δρόμο, να μιμηθούμε και να συμμετέχουμε σε τελετές χαράς και ξενοιασιάς που πρόγονοι σοφοί επινόησαν. Πρόγονοι που έβαλαν τα θεμέλια της παγκόσμιας εξέλιξης και του πολιτισμού. Τελετές όπου οι χαρές και οι γέλωτες των πανηγυριστών είναι τόσο μεγάλοι που διώχνουν μακριά τα καθημερινά σχεδόν αβάστακτα προβλήματα. Και τώρα που ένας λαός που κυοφορεί στα κύτταρα του το σπέρμα της χαράς κι αγκομαχώντας οδηγεί την γαλανή πατρίδα του στα διάσελα της ιστορίας, τώρα χρειάζεται να πυρποληθούμε με Διονυσιακό ενθουσιασμό κι έτσι και πάλι αλώβητοι να βγούμε απ΄ την φωλεά λεόντων που μας έριξαν.
Κι ένα ερώτημα να πλανάται μετέωρο, αναπάντητο. Γιατί απαγορεύτηκαν τα καρναβάλια. Διέθετε τόση δύναμη ο Κορονοϊός ώστε να ακυρώσει το όνειρο τόσων ανθρώπων;
(*) Η κ. Ελένη Μανιωράκη – Ζωϊδάκη είναι δασκάλα, λογοτέχνις
ΕΚΛΟΓΕΣ 2019